EUDR

De Europese Deforestation Regulation (EUDR) is de opvolger van de EU Houtverordening (EUTR), die onvoldoende effectief bleek in het bestrijden van ontbossing. De EUDR maakt deel uit van een bredere inzet van de Europese Unie om ontbossing en bosdegradatie wereldwijd tegen te gaan, zoals vastgelegd in de Europese Green Deal, de EU-biodiversiteitsstrategie voor 2030 en de “van boer tot bord”-strategie.

Doel van de EUDR

De EUDR verplicht alle marktdeelnemers om ervoor te zorgen dat alleen ontbossingsvrije producten en grondstoffen op de EU-markt worden gebracht. Dit betekent dat bedrijven moeten kunnen aantonen dat hun producten niet zijn gekoppeld aan ontbossing, of deze nu legaal of illegaal is.

Belangrijkste wijzigingen ten opzichte van de EUTR

De EUDR gaat verder dan de EUTR, die zich alleen richtte op houtproducten afkomstig uit illegale kap. De belangrijkste veranderingen zijn:

• Uitgebreide productscope: Naast houtproducten omvat de EUDR nu ook andere landbouwproducten zoals cacao, palmolie, soja, vee, rubber, houtpulp en papierproducten.
• Strikte traceerbaarheidseisen: Bedrijven moeten gedetailleerde informatie kunnen verstrekken over de precieze herkomst van hun producten, inclusief GPS-coördinaten van de locaties waar de grondstoffen zijn geoogst of geproduceerd.
• Due diligence-verplichting: Alle bedrijven moeten voldoen aan strikte due diligence-vereisten. Dit betekent dat zij de risico’s van ontbossing in hun toeleveringsketen moeten beoordelen en maatregelen moeten nemen om deze te minimaliseren.
• Certificeringen alleen niet voldoende: Waar eerder bijvoorbeeld FSC-certificering voldoende was om aan te tonen dat een product legaal was, is dat onder de EUDR niet meer genoeg. Nu moeten bedrijven kunnen bewijzen dat hun producten volledig ontbossingsvrij zijn.
• Sancties bij niet-naleving: Bedrijven die niet voldoen aan de EUDR lopen het risico op sancties, zoals dwangsommen en reputatieschade. Niet-naleving wordt beschouwd als een economisch delict.

Verplichte stappen voor bedrijven

Om te voldoen aan de EUDR moeten bedrijven de volgende stappen ondernemen:

1. Verkrijg informatie over de herkomst: Bedrijven moeten gedetailleerde informatie verkrijgen van al hun leveranciers over de herkomst van de producten. Dit omvat de GPS-coördinaten van de plaats waar de grondstoffen zijn geproduceerd.
2. Controleer de legaliteit en duurzaamheid: Zorg ervoor dat de producten afkomstig zijn uit legale en duurzame bronnen. Dit betekent het controleren van alle relevante documenten die aantonen dat aan de wetgeving van het land van herkomst is voldaan.
3. Verzamel uitgebreide gegevens: Naast de GPS-coördinaten moet informatie worden verzameld over het tijdstip en de periode van productie, evenals de namen, adressen en e-mailadressen van alle bedrijven of personen die bij de leveringsketen zijn betrokken.
4. Bewijs ontbossingsvrijheid: Bedrijven moeten aantonen dat hun producten ontbossingsvrij zijn geproduceerd. Dit geldt zelfs voor producten die afkomstig zijn uit gebieden met een laag ontbossingsrisico.
5. Beperk het risico op illegale handel: Bedrijven moeten maatregelen nemen om het risico dat zij illegale of niet-duurzame producten verhandelen te minimaliseren. Het gebruik van certificeringen zoals FSC®, PEFC of Rainforest Alliance kan hierbij helpen, maar is niet langer voldoende als enige maatregel.
6. Documentatievereisten: Alle documentatie met betrekking tot de naleving van de EUDR moet minimaal vijf jaar worden bewaard.
7. Rapporteer naleving: Bedrijven moeten jaarlijks rapporteren hoe ze voldoen aan de zorgplicht en de regels van de EUDR.

ICT-systeem voor traceerbaarheid

De Europese Commissie zet een ICT-systeem op om de traceerbaarheid van producten te waarborgen. Dit systeem maakt gebruik van de GPS-coördinaten die bedrijven verstrekken om te bepalen of producten afkomstig zijn uit gebieden met een hoog ontbossingsrisico. Alle bedrijven moeten hun producten in dit systeem registreren, en bij afwijkingen kan de douane de invoer van deze producten blokkeren.

Inwerkingtreding

De EUDR treedt in werking op 30 december 2024. Bedrijven moeten dan voldoen aan de regels voor producten die na die datum op de EU-markt worden gebracht. Voor kleine ondernemingen is de deadline uitgesteld tot 30 juni 2025. Voor houtproducten geldt dat de EUTR van toepassing blijft voor hout dat voor 29 juni 2023 is gekapt en na 30 december 2024 wordt verhandeld. Deze overgangsperiode eindigt in 2028.

Toezicht en handhaving

Het ministerie van Landbouw, Natuur en Voedselkwaliteit (LNV) is verantwoordelijk voor de uitvoering van de EUDR in Nederland, en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) is aangewezen als bevoegde inspectiedienst. De Douane speelt een belangrijke rol bij de controle van ingevoerde producten. Als producten niet voldoen aan de zorgvuldigheidseisen, wordt de zending geblokkeerd en volgt nader onderzoek door de NVWA. In geval van overtredingen kan de NVWA sancties opleggen, zoals dwangsommen die zijn gekoppeld aan de waarde van de goederen.